تصور کنید زوج جوانی که تازه مراسم عروسی‌شان را پشت‌سر گذاشته‌اند و به این نیت که از سکه‌ها و شاید طلاهایی که در مراسم‌شان هدیه گرفته‌اند، سرمایه‌ای برای زندگی‌شان فراهم کنند یا حتی پول پیش خانه اجاره‌ای‌شان را جور کنند، به یک طلافروشی می‌روند و آنجا متوجه می‌شوند نیمی از سکه‌ها و طلاهایی که هدیه گرفته‌اند، آن ارزشی را که به نظر می‌رسد، ندارند؛ چه حالی پیدا می‌کنند.
مهندس پورهاشم - مدیرکل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران - هفته پیش درباره کنترل مصنوعات طلا هشدار داد و گفت: «اداره استاندارد در 6ماهه ابتدای سال جاری، 46واحد عرضه‌کننده طلای تقلبی را شناسایی و به دادگاه معرفی کرده است». او معتقد است؛ «ایجاد مراکز ذوب مصنوعات و شرکت‌های بازرسی و تغییرات در نحوه نظارت باعث ساخت مصنوعات با عیار طلا جامعه می‌شود».
عیار پایین به نام طلا
کورش گوهربین - رئیس اتحادیه طلا و جواهر - در گفتگویی با همشهری به تقلب در بازار طلا و جواهر اشاره کرده بود؛ «این روزها آفت جدیدی دامن طلافروشی‌های شهر را گرفته و آن پایین بودن عیار واقعی سکه‌هاست».
گوهربین در این‌باره گفته است؛ «بعضی از مشتریانی که برای خرید سکه به طلافروشی‌ها می‌روند، سکه‌هایی با عیار پایین‌تر از حد استاندارد را به جای سکه‌های معمولی خریداری می‌کنند و تا زمانی هم که قصد فروش سکه‌ها را نکنند، از تقلبی بودن آنها باخبر نمی‌شوند».
مشکل عیار پایین، اولین و مهم‌ترین مشکل خریداران است. رئیس اتحادیه طلا و جواهر می‌گوید: «بهترین راه پیشگیری از چنین زیان هنگفتی، این است که خریداران حتما به واحدهای طلافروشی‌ای مراجعه کنند که زیر نظر اتحادیه طلا و جواهر هستند؛ در غیر این صورت اگر تخلفی صورت گیرد، اتحادیه هیچ مسئولیتی در این زمینه نخواهد داشت».
البته این‌طور که طلافروش‌ها می‌گویند، مؤسسه استاندارد هر ماه یک بار مراجعه می‌کند و یک نمونه از اجناس را به آزمایش می‌برد، البته نمونه‌کارها متعلق به شرکت‌های ساخت طلاست و خود آنها پاسخگو هستند؛ در صورتی که عیار جنس طلای آزمایش شده پایین باشد، خریدار از طلافروش شاکی و طلافروش هم از شرکت سازنده شاکی خواهد شد.
اطمینان برای خریداران
دیگر آن دوران گذشته که عیار اشرفی‌ها را با دندان می‌سنجیدند. حالا دیگر نه دندان‌ها مثل سابق است و نه اشرفی‌ها. امروز دیگر اعتبار طلاها به طلافروش است و کاغذپاره‌ای که به عنوان فاکتور طلا به دستمان می‌دهند، فاکتوری که قرار است به قول خود طلافروش‌ها برایمان ضمانت به همراه بیاورد و امنیت سرمایه‌گذاری، اما وای به روزی که فاکتورها با حقایق منطبق نباشند و بی‌ربط باشند.
آن وقت است که کار خریدار درمی‌آید. در پله‌های دادگاه سرگردان می‌شود تا شاید بتواند به قاضی ثابت کند طلایی که خریده، تقلبی است. اما طلاهای تقلبی چقدر از بازار طلا و جواهرات ما را اشغال کرده‌اند؟
کورش گوهربین می‌گوید: «معمولا طلاهای همه واحدهای طلافروشی هر ماه یک‌بار توسط بازرسان اتحادیه طلا و جواهر کنترل و نمونه‌برداری می‌شوند تا طلای تقلبی ساخته نشود. علاوه بر آن در فاکتور فروش قید می‌شود که عیار طلا 18 است و مارک سازنده طلا هم مشخص است که نشان‌دهنده هویت فروشنده آن است».
گوهربین می‌گوید؛ تمهیداتی هم برای بالابردن ضریب اطمینان خریداران پیش‌بینی شده است؛ با مؤسسه استاندارد هماهنگ شده تا در آینده‌ای نزدیک علاوه بر انگ 750 که درون محصول حک می‌شود، انگ استاندارد (کدی از طریق مؤسسه استاندارد) هم به خود تولیدکنندگان داده شود تا این انگ نیز علاوه بر انگ 750 درون محصول حک شود.
طلافروش کم نگذارد
وزن مهم است. یک گرم بالا و پایین می‌تواند انتخاب مشتری را هزاران تومان بالا و پایین ببرد. ترازوی طلافروشی باید از ترازوی میوه‌فروشی دقیق‌تر باشد تا طلا و قیمت آن همان‌طور که هست، به مشتری ارائه شود.
کورش گوهربین می‌گوید: «چون ترازوهای طلافروشی‌ها دیجیتالی است و از طریق مؤسسه استاندارد کنترل شده، امکان خطا در آنها وجود ندارد؛ با وجود این، سالی یک بار نیز ترازوها توسط اتحادیه طلا و جواهر بازبینی و کنترل می‌شود».
البته معمولا خود طلافروشان ترازوهای خود را هرروز تنظیم می‌کنند. از اتحادیه هم سالی یک‌بار و از مؤسسه استاندارد نیز 6ماه یک بار برای تنظیم دقت ترازو
مراجعه می‌کنند.
زمرد یا سنگ ریزه
به هر حال، هر چقدر هم که باهوش باشیم و سرمان کلاه نرود، باز هم نمی‌توانیم اصل یا تقلبی بودن سنگ‌های قیمتی را بفهمیم.
گوهربین می‌گوید: «طلافروشان هم اگر می‌توانند اصل را از تقلبی تشخیص دهند، به دلیل دوره‌های تمییز و تشخیص تخصصی است که قبل از کسب جواز کسب می‌گذرانند. بهتر است خریداران نیز جواهرات و سنگ‌های قیمتی را فقط و فقط از واحدهایی که زیر نظر اتحادیه طلا و جواهر هستند و پروانه کسب دارند، خریداری کنند تا اگر خلافی صورت گرفت، از سوی اتحادیه قابل پیگیری باشد».
اگر سرمان کلاه رفت
اگر فردی طلایی تقلبی خریداری کند و میزان گرم محاسبه شده از طرف طلافروش درست نباشد یا عیار طلا پایین‌تر از 18 باشد، در صورت تایید این امر دریافت مبلغ نقدی از طلافروش امکان‌پذیر است.
این را رئیس اتحادیه طلا و جواهر می‌گوید؛ «در این صورت مشتری باید با به همراه داشتن فاکتور خرید و جنس به اتحادیه مراجعه کند. در آنجا بعد از بررسی کارشناسی و تایید خلاف، با طلافروش خاطی برخورد شده و قطعا دریافت مبلغ نقدی خریدار امکان‌پذیر است».
وجدان طلا فروش
طلافروش حق ندارد طلای نویی را که به قیمت طلای کهنه می‌خرد، دوباره به فرد دیگری بفروشد و این عمل خلاف قانون است.
بله، برای همه پیش می‌آید که طلای کهنه بخرند و قیمت طلای نو را بپردازند و سرشان یک کلاه حسابی برود.
کوروش گوهربین در این‌باره می‌گوید: «در صورت مشاهده این قضیه با واحدهای طلافروشی خاطی برخورد خواهد شد. البته در عمل زیرنظر گرفتن همه طلافروشی‌ها در تمام طول روز و نظارت بر عملکرد تمام ساعات روزانه آنها کاری محال است». این حرف رئیس اتحادیه، یعنی مشتری‌ها خودشان باید حواسشان جمع باشد.
متاسفانه هیچ ملاکی برای تشخیص طلای نو از طلایی که پس از چند روز به قیمت طلای کهنه خریداری شده - اما هنوز نو است - وجود ندارد. اتحادیه نمی‌تواند بر عملکرد تمامی طلافروشی‌ها نظارت روزانه داشته باشد، تنها عاملی که ممکن است باعث شود طلافروش طلای نویی را که اجرت و سود آن را کم کرده و دوباره آن را خریده، به فرد دیگری به‌عنوان طلای نو نفروشد، وجدان خود طلافروش است.
حتی اگر همه دستگاه‌های نظارتی هم بسیج شوند، تا وقتی خود مردم توجه نکنند که از کجا باید خرید کنند و با چه کسی معامله نکنند، بازار تقلب در جواهرات داغ می‌ماند.
